Czym są elektrolity i jak wpływają na Twoje samopoczucie?

Elektrolity codziennie dostarczasz organizmowi wraz z pożywieniem. Uczestniczą w wielu procesach fizjologicznych, a gdy ich zaczyna brakować – te procesy mogą być zaburzone. Dowiedz się, czym dokładnie są elektrolity, jaką pełnią rolę i kiedy warto zadbać o ich uzupełnienie.

Czym są elektrolity?

Elektrolity to minerały, które występują w postaci jonów, a zatem są obdarzone ładunkiem elektrycznym (dodatnim lub ujemnym). Do najważniejszych z nich należą: sód, potas, wapń, magnez oraz chlorki. Te pierwiastki są niezbędne, by komórki mogły prawidłowo funkcjonować i komunikować się ze sobą^1,2.

Rola elektrolitów w organizmie

Elektrolity wpływają na wiele obszarów zdrowia:

• umożliwiają przewodzenie impulsów elektrycznych, które kontrolują skurcze mięśni i pracę serca;
• regulują równowagę kwasowo-zasadową, wpływając na enzymy i procesy metaboliczne;
• uczestniczą w utrzymaniu odpowiedniego ciśnienia osmotycznego, które decyduje o prawidłowym nawodnieniu komórek.

Elektrolity a nawodnienie – jaki jest związek?

Elektrolity przyczyniają się do utrzymania prawidłowego nawodnienia organizmu. To właśnie one, będąc minerałami naładowanymi elektrycznie, regulują gospodarkę wodną na poziomie komórkowym i ogólnoustrojowym. Dystrybucja wody oraz jej ilość w komórkach i przestrzeniach międzykomórkowych zależą od odpowiedniego stężenia elektrolitów, takich jak sód, potas czy chlorki1.

Bilans wodny człowieka jest precyzyjnie kontrolowany przez organizm, który      każdego dnia traci około 2,5 litra wody¹:

• z moczem (około 1,5 l),
• przez płuca (ok. 400 ml),
• przez skórę (ok. 500 ml),
• z kałem (ok. 100 ml).

Aby utrzymać równowagę wodno-elektrolitową, ustrój musi tę ilość regularnie uzupełniać. Część wody pobiera z napojów i jedzenia (ok. 2,2 litra), a reszta – około 300 ml – powstaje w procesach przemiany materii1.

Konsekwencją zbyt małej podaży wody i elektrolitów w stosunku do ilości, którą organizm traci, mogą być zaburzenia funkcji komórek i układów: nerwowego, mięśniowego czy sercowo-naczyniowego¹.

Jak dochodzi do utraty elektrolitów?

Do nadmiernej utraty wody i elektrolitówdochodzi m.in.     w wyniku intensywnego pocenia się podczas upałów czy wysiłku fizycznego.     O     rganizm traci wówczas nie tylko wodę, ale również cenne jony, takie jak sód, potas czy magnez.

Innym powodem braku elektrolitów może być niewystarczająca podaż składników mineralnych w diecie. Długotrwałe spożywanie zbyt małej ilości płynów lub stosowanie restrykcyjnych diet, które ograniczają dostęp do naturalnych źródeł tych pierwiastków, prowadzi do ich stopniowego spadku.

Pamiętaj, że wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową mogą mieć także środki przeczyszczające oraz alkohol¹.

Jak rozpoznać zbyt małą ilość elektrolitów?

Organizm nie jest zdolny do magazynowania dużej ilości wody, dlatego należy ją regularnie dostarczać, by wszystkie układy mogły działać prawidłowo. Już niewielkie wahania – na poziomie zaledwie 1% masy ciała – mogą wywołać pierwsze oznaki odwodnienia. Jednym z sygnałów jest spadek wydolności fizycznej oraz pogorszenie apetytu i termoregulacji. Niedostateczna ilość wody w organizmie wpływa również niekorzystnie na nastrój oraz funkcje poznawcze, w tym pamięć i koncentrację².

Jak sprawdzić poziom elektrolitów w organizmie?

W sytuacji, gdy chcesz skontrolować poziom tych pierwiastków, możesz wykonać badania laboratoryjne, np. jonogram. To badanie polega na oznaczeniu stężenia elektrolitów we krwi. W ramach jonogramu oznacza się najczęściej stężenie takich jonów jak sód (Na+), potas (K+), chlorki (Cl-), wapń (Ca2+), magnez (Mg2+) oraz fosforany (PO43-). Do wykonania badania pobiera się próbkę krwi żylnej. Nie musisz specjalnie przygotowywać się do tej procedury. Lekarz porównuje wyniki analizy laboratoryjnej z ustalonymi normami stężeń elektrolitów i ocenia, czy ich ilość jest odpowiednia³.

Źródła:

1. Wiercińska M., Elektrolity – co to, niedobór, kiedy pić elektrolity?, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/zdrowy_czlowiek/380736,elektrolity-co-to-niedobor-kiedy-pic-elektrolity [Dostęp online: 15.06.2025]
2. Jarosz, Mirosław, et al. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Vol. 83, Warszawa, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, 2020, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf s. 280-283, 316-338
3. Wiercińska M., Jonogram – badanie stężenia elektrolitów we krwi, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99724,jonogram-badanie-stezenia-elektrolitow-we-krwi [Dostęp online: 15.06.2025]